د سلام ګرځولو نه مخکې دعا ويل په وروستي تشهد کې:
حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ ، ‏‏‏‏‏‏قَالَ:‏‏‏‏ حَدَّثَنَا يَحْيَى ، ‏‏‏‏‏‏عَنْ الْأَعْمَشِ ، ‏‏‏‏‏‏حَدَّثَنِي شَقِيقٌ ، ‏‏‏‏‏‏عَنْ عَبْدِ اللَّهِ ، ‏‏‏‏‏‏قَالَ:‏‏‏‏ كُنَّا إِذَا كُنَّا مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي الصَّلَاةِ قُلْنَا:‏‏‏‏ السَّلَامُ عَلَى اللَّهِ مِنْ عِبَادِهِ، ‏‏‏‏‏‏السَّلَامُ عَلَى فُلَانٍ وَفُلَانٍ، ‏‏‏‏‏‏فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:‏‏‏‏ لَا تَقُولُوا السَّلَامُ عَلَى اللَّهِ، ‏‏‏‏‏‏فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّلَامُ، ‏‏‏‏‏‏وَلَكِنْ قُولُوا التَّحِيَّاتُ لِلَّهِ وَالصَّلَوَاتُ وَالطَّيِّبَاتُ، ‏‏‏‏‏‏السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَرَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَكَاتُهُ، ‏‏‏‏‏‏السَّلَامُ عَلَيْنَا وَعَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ، ‏‏‏‏‏‏فَإِنَّكُمْ إِذَا قُلْتُمْ أَصَابَ كُلَّ عَبْدٍ فِي السَّمَاءِ أَوْ بَيْنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ، ‏‏‏‏‏‏أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، ‏‏‏‏‏‏ثُمَّ يَتَخَيَّرُ مِنَ الدُّعَاءِ أَعْجَبَهُ إِلَيْهِ فَيَدْعُو.
مسدد رحمه الله روايت کړی، ويې ويل: يحيی له اَعمش څخه روايت وکړ، هغه وويل: شقيق ماته له عبدالله څخه حديث وکړ، هغه وويل:
موږ به چې له نبي ﷺ سره په لمانځه کې وو، ويل مو:
«سلام دې وي پر الله د هغه له بندګانو څخه، سلام دې وي پر فلاني او فلاني.»
نو نبي ﷺ وفرمایل:
«مه وايئ سلام پر الله، ځکه الله پخپله سلام دی، بلکې ووايئ:
التحيات لله والصلوات والطيبات، السلام عليك أيها النبي ورحمة الله وبركاته، السلام علينا وعلى عباد الله الصالحين.
ځکه کله چې تاسو دا ووايئ، نو د آسمان او ځمکې ترمنځ هر صالح بنده په دې کې شريک کېږي.
بيا ووايئ:
أشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أن محمداً عبده ورسوله.
وروسته له دې، له دعاوو څخه هغه دعا غوره کړه چې تر ټولو زياته درته خوښه وي، نو هماغه دعا وکړئ.»
(صحيح بخاري، حديث 835)
تشريح:
په دې حديث کې نبي ﷺ دا لارښوونه وکړه چې وروسته له تشهد څخه، مسلمان ته اجازه ده چې هره نېکه او روا دعا وکړي.
دا مانا لري چې نه يوازې مأثوره دعاوې (هغه چې له نبي ﷺ څخه نقل شوې دي) روا دي، بلکې نورې نېکې دعاوې هم د جواز وړ دي، تر څو د شريعت خلاف نه وي.
د علماوو خبره:
علما وايي غوره دا ده چې مأثوره دعاوې وشي — لکه د جهنم، د قبر د عذاب، د فتنو او د دجال له شر څخه پناه غوښتنه — خو دا محدوده نه ده.
هر مسلمان کولای شي په دې ځای کې د دنيا او آخرت د خير غوښتنې لپاره هره دعا وکړي، او که لمونځ نفل وي، نو دعا کول په خپله ژبه هم جايز دي.
لنډيز:
1. وروسته له تشهد او درود څخه، د سلام نه مخکې دعا کول سنت دی.
2. لومړی مأثوره دعاوې ووايئ (لکه: د جهنم، د قبر او د فتنو څخه پناه غوښتنه).
3. بيا هره نوره مشروع او نېکه دعا کول روا دي، د دنيا او آخرت د خير غوښتنې لپاره.
4. په نفل لمونځ کې، دعا کول په خپله ژبه هم روا دي.